Nederlandse inzending Biënnale van Venetië
The International Celebration of Blasphemy and the Sacred, CATPC, Renzo Martens, Hicham Khalidi, 2024. Foto: Peter Tijhuis
Het Mondriaan Fonds is als opdrachtgever verantwoordelijk voor de Nederlandse inzending van de internationale beeldende kunstmanifestatie de Biënnale van Venetië (Italië). De presentatie wordt gefinancierd uit het internationale budget dat het fonds ontvangt van het ministerie van OCW. In 2024 vond de 60e editie plaats van deze internationale kunsttentoonstelling.
Deze editie is de kunstenaar Renzo Martens, in samenwerking met curator Hicham Khalidi, geselecteerd om invulling te geven aan het Nederlandse paviljoen. Dit leidde tot de presentatie van het werk van het Congolese kunstenaarscollectief Cercle d’Art des Travailleurs de Plantation Congolaise (CATPC). Op 19 april werd het Nederlands paviljoen geopend door directeur-generaal Cultuur & Media Barbera Wolfensberger van het ministerie van OCW. De tentoonstelling genaamd The International Celebration of Blasphemy and the Sacred was van 20 april tot en met 24 november 2024 te zien in het Rietveld paviljoen in Venetië (IT) en tegelijkertijd in de White Cube in Lusanga (DRC).
Voor beide tentoonstellingen maakte CATPC nieuwe kunstwerken uit de aarde van de laatst overgebleven bossen rond de plantage in Lusanga, waar zij wonen en werken. Deze werken zijn vervolgens gereproduceerd in de palmolie en cacao die aan soortgelijke plantages wordt onttrokken.
Een belangrijk onderdeel van de tentoonstelling was de tijdelijke terugkeer van de voorouderlijke sculptuur Balot - origineel vervaardigd in Congo - dat onderdeel is van de collectie van het Virginia Museum of Fine Arts (VMFA) in de Verenigde Staten. CATPC diende in aanloop naar de gelijktijdige tentoonstelling in Venetië en Lusanga een bruikleenverzoek in bij het VMFA. Dit verzoek werd goedgekeurd en op 19 maart 2024 werd Balot verwelkomd in Lusanga door CATPC en hun gemeenschap. In Venetië was daarnaast ook de performance film The Judgement of the White Cube (2024) te zien. En er was een continue livestream aanwezig tussen Venetië en Lusanga waarmee beide tentoonstellingen met elkaar in verbinding stonden. Voor meer informatie over de tentoonstelling klik hier.
Het hele project kreeg veel (internationale) media-aandacht. Zo deed The Guardian verslag van de terugkeer van Balot en waren Nederlandse media erg te spreken over de Nederlandse inzending:
Thomas van Huut, NRC:
“De cacaobeelden van het Congolese kunstenaarscollectief CATPC verspreiden een zoete geur door het Nederlandse paviljoen op de Biënnale van Venetië. Samen vertellen ze een indringend, samenhangend verhaal over dekolonisering.”
Marcus Woeller, Welt:
“The International Celebration of Blasphemy and the Sacred is een van de weinige projecten die activisme en kunst combineren zonder het een of het ander in twijfel te trekken. Het verdient de Gouden Leeuw.”
In aanloop naar de opening organiseerde het Mondriaan Fonds op 27 maart een speciale preview in De Balie in Amsterdam. Deze is hier terug te zien.
Publicatie
Bij de tentoonstelling is ook een begeleidende publicatie verschenen. De catalogus The International Celebration of Blasphemy and the Sacred / La célebration internationale du blasphème et du sacré is tweetalig (Engels en Frans) en bevat onder andere een hoofdtekst van curator Hicham Khalidi en een serie brieven van Ced’art Tamasala namens CATPC. Daarnaast bevat het beelden van alle sculpturen in cacao, gefotografeerd door Peter Tijhuis, video stills van The Judgement of the White Cube (2024) door Jurgen Lisse en documentatiemateriaal van de originele beelden van klei in Lusanga van CATPC. Het boek is vormgegeven door Michaël Snitker en uitgegeven door het Mondriaan Fonds in samenwerking met Jap Sam Books.
De Biënnale van Venetië trok in totaal bijna 700.000 bezoekers, van wie een aanzienlijk aantal het Nederlandse paviljoen bezocht. De sculpturen uit het Nederlands paviljoen reisden na Venetië door naar het Van Abbemuseum voor de tentoonstelling Two Sides of the Same Coin die tot 2 maart 2025 te zien was. De sculptuur Balot reisde mee.