Open oproepen

Digitalisering Erfgoed

De open oproep Digitalisering Erfgoed is bedoeld voor musea, archieven en andere collectiebeherende erfgoedinstellingen met een publieksfunctie in Nederland en het Caribisch deel van het Koninkrijk. Binnen de erfgoedsector is de behoefte om collecties toegankelijker te maken groot, ook al zijn er meerdere trajecten geweest gericht op verdere digitalisering, zoals het ontsluiten van collecties met linked (open) data. Digitale innovatie is van belang, maar deze kan pas plaatsvinden als objecten voldoende digitaal beschikbaar zijn. Veel collecties moeten nog gescand, gefotografeerd en beschreven worden en dat is uiteindelijk niet zozeer digitale innovatie, maar vooral handwerk om de vele objecten digitaal te kunnen inzetten. Het Mondriaan Fonds wil met deze open oproep bijdragen aan het digitaliseren van collecties of het verbeteren van de datakwaliteit van digitale erfgoedcollecties; voor instellingen bij wie dit nog niet of in mindere mate mogelijk was.

In veel gevallen werd er bijgedragen aan het digitaliseren van (een deel van) de collectie. Daarnaast werden ontwikkelbijdragen toegekend, gericht op het opstellen van een plan voor het digitaliseren van collectie(s) en/of het verbeteren van de datakwaliteit van digitale erfgoedcollecties(s).

Het Maritiem Muzeeum Zeeland ontving bijvoorbeeld een bijdrage om de digitale data van de collectie maritieme archeologie duurzaam te verbeteren, zodat deze bruikbaar worden voor publiekstoepassingen. Ook wil het Maritiem Muzeeum Zeeland archeologische erfgoedcollecties verbinden met andere collecties. Het gaat om objecten uit VOC-scheepswrakken, die in beheer zijn bij het Maritiem Muzeeum Zeeland en het Rijksmuseum. Dit gebeurt in samenwerking met andere kennispartners en volgens de gedeelde standaarden van de Nationale Strategie Digitaal Erfgoed.

Sint Maarten National Heritage Foundation ontving een bijdrage voor het digitaliseren van de collectie. Sint Maarten heeft een collectie die verspreid is over verschillende lokale archieven, musea en huizen. Voor dit digitaliseringsproject wordt onder meer samengewerkt met het Nationaal Archief Aruba.

Kunst Media

De open oproep Kunst Media is bestemd voor makers van tijdschriften, artikelen, online publicaties en andere uitingen in geschreven en/of gesproken woord. Met de open oproep wil het Mondriaan Fonds de betrokkenheid bij, en het gesprek over de hedendaagse beeldende kunst in Nederland en het Caribisch deel van het Koninkrijk bevorderen. Het kan gaan om (een reeks) artikelen of longreads voor (online) tijdschriften, kranten, sociale mediakanalen en andere online platforms, zoals bijvoorbeeld een podcast. Leidend is dat de maatschappelijke waarde van hedendaagse beeldende kunst wordt besproken en gedeeld wordt vanuit een onafhankelijke positie en een breed perspectief. De hoogte van de bijdrage is maximaal 90% van de subsidiabele kosten. 

Als open oproep werd Kunst Media in 2022 voor het eerst opengesteld en sindsdien is het aantal ingediende aanvragen ieder jaar licht gestegen. Ten opzichte van 2023 gaat het om een stijging van 8% in 2024. Daarnaast is het aantal toekenningen toegenomen. Ruim 40% van de ingediende aanvragen is gehonoreerd, waar dit in 2023 nog ongeveer een derde was. Opvallend is dat er in 2024 2 keer zoveel aanvragen zijn ingediend door individuen in vergelijking met organisaties. Mogelijk is de oorzaak hiervan dat er niet voor reguliere werkzaamheden kan worden aangevraagd, maar alleen voor losstaande projecten. In de nieuwe beleidsplanperiode 2025-2028 zal Kunst Media niet langer als open oproep, maar als regeling worden voortgezet.

In 2024 wisten podcastmakers, curators en beschouwers hun weg naar de regeling te vinden en is er aangevraagd voor uiteenlopende projecten. Zo ontving Mals Media een bijdrage voor het maken van de podcastserie Expeditie Kunst. Zij richten zich met deze podcast op een doelgroep die onderbelicht is gebleven in het beeldende kunstenveld, namelijk kinderen. In 6 afleveringen waarin verhalen over en gesprekken met beeldend kunstenaars te horen zullen zijn, beoogt Mals Media kinderen in aanraking te brengen met beeldende kunst. Met dit beoogde publiek sluit de podcast goed aan bij de doelstellingen van Kunst Media, doordat zij hiermee aan publieksverbreding doen en dit (nieuwe) publiek kennis laten maken met beeldende kunst.

Naast podcastplannen zijn ook meerdere onderzoeksprojecten gehonoreerd. Curator en schrijver Vincent van Velsen ontving een toekenning voor zijn onderzoeksproject Zwart Licht. Dit project zal uitmonden in een publicatie over de wereld van zwarte kunstenaars van 1950 tot nu. Hierbij ligt de nadruk op het ontsluiten van de artistieke praktijken binnen de zwarte diaspora in Nederland na de Tweede Wereldoorlog en op makers die zich aan de randen van (maatschappelijke) ontwikkelingen en trends begeven. De scherpe en kritische insteek van het project levert een waardevolle bijdrage aan het gesprek over beeldende kunst in Nederland en het Caribische deel van het Koninkrijk.

Van Doesburghuis

Beeldend kunstenaars, curatoren en beschouwers konden via een open oproep van het Mondriaan Fonds een voorstel indienen voor een werkperiode in het Van Doesburghuis in Meudon, Parijs. Doel van de residency is het stimuleren van de artistieke ontwikkeling en verdere verdieping van de praktijk van beeldend kunstenaars, curatoren en beschouwers. Binnen de stimulerende omgeving van het Van Doesburghuis is er de mogelijkheid om onderzoek te doen, ideeën uit te werken of nieuw werk te maken. Het is mogelijk om als individuele aanvrager of als duo aan te vragen.

In 2023 vonden de aanvraagrondes voor het najaar 2024 plaats. Beeldend kunstenaar Petra Noordkamp is via het Mondriaan Fonds geselecteerd voor een werkperiode van september tot en met december 2024. Tijdens deze residency onderzocht Noordkamp de rol en positie van Nelly van Doesburg en Truus Schröder, die als (mede)opdrachtgevers een cruciale rol speelden bij de totstandkoming van deze belangrijke atelierwoning. Hoewel ze in de schaduw van hun beroemde partners bleven, zou het Van Doesburghuis zonder hen niet bestaan. Met het archiefmateriaal wil ze een film maken. Filmmaker Thessa Meijer werd gehonoreerd via het Filmfonds.

De open oproep Van Doesburghuis is een gezamenlijk initiatief van het Stimuleringsfonds Creatieve Industrie, het Filmfonds, het Fonds Podiumkunsten, het Mondriaan Fonds en het Letterenfonds. De residency in het Van Doesburghuis wordt sinds 2017 aangeboden aan professionele makers die werken binnen de vele disciplines waarin Theo en Nelly van Doesburg actief waren, zoals architectuur, beeldende kunst, literatuur, poëzie, muziek, vormgeving en podiumkunsten. Daarnaast staat de oproep open voor makers uit de film- en digitale cultuur. Het Mondriaan Fonds treedt op als penvoerder van de aanvraagprocedure.

Medewerkers Erfgoed Cariben

De open oproep Medewerkers Erfgoed Cariben is bestemd voor publiekstoegankelijke erfgoed- of beeldende kunstinstellingen zoals musea, archieven met een publieksfunctie, of kunstpodia op Aruba, Bonaire, Curaçao, Saba, Sint Eustatius en Sint Maarten. Het Mondriaan Fonds wil met deze open oproep bijdragen aan de inzet van erfgoed- en beeldende kunstprofessionals in het Caribisch deel van het Koninkrijk en kennisontwikkeling, kennisoverdracht en samenwerking tussen de eilanden stimuleren. Een bijdrage kan worden aangevraagd voor het in loondienst nemen van een medewerker. Er kan worden aangevraagd voor elke functie binnen de organisatie. Het gaat hierbij om een nieuw dienstverband. 

De hoogte van de bijdrage is € 50.000 per positie. Een deel van deze bijdrage mag besteed worden aan kosten voor de professionele ontwikkeling en reis- en verblijfskosten voor de medewerker gedurende de subsidieperiode. Een eigen bijdrage is minimaal € 2.632.

Het beschikbare budget voor de open oproep was € 1.000.000. Het toegekende bedrag ligt echter 50% hoger dan het oorspronkelijk gecommuniceerde budget. Dit komt doordat het ministerie van OCW extra middelen heeft vrijgemaakt om meer aanvragen te honoreren.

Aanvragen werden ingediend door erfgoed- en beeldende kunstinstellingen vanuit alle 6 eilanden van het Caribisch deel van het Koninkrijk. Het ging om uiteenlopende functies, zoals bijvoorbeeld een conservator, een medewerker educatie, een medewerker marketing en een veldarcheoloog. De meeste aanvragen waren gericht op de afdelingen educatie, presentatie, programma’s en collectie. 

Zo ontving Sea & Learn Foundation op Saba een bijdrage voor het aanstellen van een erfgoedactiviteiten- en ontwikkelcoördinator die zich inzet voor het representeren en conserveren van Saba’s cultuur en erfgoed. Art Agency Foundation op Sint Maarten ontving een bijdrage voor het in dienst nemen van een locatiecoördinator die verantwoordelijk is voor onder meer het beheer en de planning van Axum Art Café waar onder andere presentaties van beeldende kunst worden ontwikkeld.