Prix de Rome
In 2023 werden kunstenaars Ghita Skali, Jonas Staal, Josefin Arnell en Michael Tedja geselecteerd voor de shortlist van de Prix de Rome.
De Prix de Rome wordt in opdracht van het ministerie van OCW georganiseerd en gefinancierd door het Mondriaan Fonds. Het is dé stimuleringsprijs prijs in Nederland en het Caribisch deel van het Koninkrijk met een geschiedenis die teruggaat tot 1806. Het doel van de Prix de Rome is getalenteerde kunstenaars en architecten te traceren, te stimuleren en hun zichtbaarheid te vergroten. Bij de prijs hoort een geldbedrag van € 40.000 en de mogelijkheid om deel te nemen aan een werkperiode bij een artist in residency naar keuze.
Prix de Rome Beeldende Kunst
In 2023 vond de Prix de Rome Beeldende Kunst plaats. Het Mondriaan Fonds werkte voor deze editie wederom samen met het Stedelijk Museum Amsterdam. Ook werd er een begeleidende publicatie uitgegeven in samenwerking met Jap Sam Books.
De jury van de Prix de Rome selecteerde 4 kunstenaars uit een lijst van 321 kunstenaars die zichzelf voor de prijs hadden aangemeld. De jury bestond uit Ann Demeester (directeur Kunsthaus Zürich), Ahmet Polat (fotograaf en filmmaker; oprichter en directeur van Stichting Studio Polat), Robbert Roos (directeur Kunsthal KAdE, Amersfoort), Femke Herregraven (beeldend kunstenaar en genomineerde 2019), Christina Li (freelance curator en schrijver). Eelco van der Lingen (directeur Mondriaan Fonds) was voorzitter zonder stemrecht.
Zo werden de kunstenaars Ghita Skali, Jonas Staal, Josefin Arnell en Michael Tedja genomineerd voor de Prix de Rome Beeldende Kunst 2023. Anders dan voorgaande jaren, was er niet langer een leeftijdsgrens voor het aanmelden. Volgens de jury bieden de genomineerden ieder een belofte voor de toekomst. Bij de selectie is dit keer niet alleen gekeken naar een nieuwe gedachte of beweging binnen het werk, of naar de ambitie van de kunstenaar om het eigen oeuvre te willen verrijken of herijken, maar bijvoorbeeld ook naar de relevantie die een consistent oeuvre kan bieden binnen een nieuwe context. Zo kan een nieuwe stem een waardevolle toevoeging zijn aan de hedendaagse beeldende kunst, maar kan een artistiek geluid dat al langer en consistent wordt uitgedragen een nieuwe urgentie krijgen in veranderende tijden.
De 4 genomineerden kregen ieder een werkbudget om nieuw werk te maken. Vanaf 14 oktober 2023 tot en met 3 maart 2024 was dit werk te zien in het Stedelijk Museum Amsterdam waar curator Amanda Pinatih van het Stedelijk Museum verantwoordelijk was voor de inrichting van de tentoonstelling.
Laura van den Bergh in Metropolis M:
“Van documentair tot humoristisch en van poëtisch tot uitgesproken kritisch; in de tentoonstelling van de Prix de Rome 2023 bij het Stedelijk Museum Amsterdam worden vier heel uiteenlopende werken van vier heel diverse kunstenaars gepresenteerd.”
Vergelijkbaar met eerdere edities werd in de media volop gespeculeerd over de winnaar voorafgaand aan de bekendmaking. Op basis van het nieuwe werk en het oeuvre van de kunstenaar heeft de jury Jonas Staal als de uiteindelijke winnaar gekozen. Jonas Staal ontving op 31 oktober in aanwezigheid van Koningin Máxima de Prix de Rome Beeldende Kunst 2023 uit handen van voormalig staatssecretaris Uslu (Cultuur en Media). Staal won de onderscheiding voor de videostudie Empire’s Island.
Kunstcriticus Lucette ter Borg in NRC over Empire’s Island:
“Staals Empire’s Island (2023) is (...) indrukwekkend, conceptueel perfect doordacht, prachtig om te zien en geëngageerd. Staal heeft in bibliotheken en musea een schat aan archiefmateriaal opgedoken rondom vier eeuwen exploitatie van het vulkanische eilandje Ascension in de Atlantische Oceaan.”
De installatie Empire’s Island van Jonas Staal is een video studie die het verhaal vertelt van Ascension Island en de gevolgen van de kapitalistische soevereiniteit genaamd ‘Empire’. Empire’s Island bevat herkenbare elementen uit het documentaire genre, zoals een voice-over en illustratieve grafische elementen die het narratief over Ascension Island ondersteunen. Tegelijkertijd is het een conceptueel werk waarbinnen de documentaire vorm becommentarieerd wordt. “Het werk daagt de bezoeker uit om voortdurend te betwijfelen waar deze naar kijkt. Het maakt ons bewust hoe gemakkelijk onze eigen blik misleid kan worden,” aldus de jury.
Prix de Rome Architectuur
Eens in de 4 jaar vindt de Prix de Rome Architectuur plaats. In 2022 organiseerde het Mondriaan Fonds de architectuur-editie in samenwerking met het Stimuleringsfonds Creatieve Industrie. In 2023 is besloten de Prix de Rome Architectuur per 2025 definitief onder te brengen bij het Stimuleringsfonds Creatieve Industrie; het rijkscultuurfonds voor onder meer architectuur.
De communicatie is opgesplitst in aparte kanalen. De website markeert de eerste stap waarbij men vanaf prixderome.nl kan navigeren naar de beeldende kunst of architectuur omgeving.