Kunstenaarshonorarium

Can You Live My Space?, Witte Rook, 2023. Foto: Eline Baggen

Met de regeling Kunstenaarshonorarium kunnen beeldende kunstinstellingen die zonder verkoopdoel hedendaagse beeldende kunst en/of erfgoed tentoonstellen compensatie aanvragen voor betaling van redelijke vergoedingen aan kunstenaars. Het doel van deze regeling is beeldende kunstinstellingen te stimuleren de richtlijn kunstenaarshonoraria toe te passen. Het Mondriaan Fonds heeft van het ministerie van OCW budget ontvangen om de regeling Kunstenaarshonorarium tijdelijk te continueren in 2023 en 2024.

De richtlijn kunstenaarshonoraria werd in 2017 geïntroduceerd om te komen tot fair practice in de professionele contract- en onderhandelingspraktijk tussen instellingen en kunstenaars. De richtlijn was een gezamenlijk initiatief van de beeldende kunstsector en werd ontwikkeld door BKNL (Beeldende Kunst Nederland). BKNL heeft na evaluatie in 2023 een nieuwe versie van de richtlijn gelanceerd, die zal gaan gelden met ingang van 2025. In deze herziene richtlijn is een differentiatie toegevoegd gericht op de omzet van de organisatie die de samenwerking met een kunstenaar aangaat. De richtlijn maakt deel uit van de Fair Practice Code, die sinds 2021 een vaste voorwaarde is voor het deel van de cultuursector dat met publieke middelen wordt ondersteund. Sinds de introductie van de richtlijn heeft het ministerie van OCW budget beschikbaar gesteld om instellingen te stimuleren kunstenaars een fair honorarium te betalen.

Tegen het einde van 2023 was het beschikbare budget voor dat jaar uitgeput. Om alle aanvragen toch te kunnen verwerken is daarom doorgegaan met het toekennen van aanvragen die in 2023 waren ingediend, op basis van het budget van 2024. Ook werd er dit jaar bekend dat het ministerie extra budget heeft toegekend aan het Mondriaan Fonds voor de periode 2025-2028 om fair pay te ondersteunen en de regeling Kunstenaarshonorarium voort te zetten.

In 2023 zijn er aanvragen ingediend door allerlei beeldende kunstinstellingen, waaronder kunstpodia, festivals en musea. Het aantal ingediende aanvragen in 2023 lag circa 70% hoger in vergelijking met het jaar daarvoor. De verscheidenheid in grootte van instellingen die aanvroegen was vergelijkbaar met eerdere jaren. Zo werd er een bijdrage aangevraagd door kleine organisaties zoals MILK (Amsterdam) en Witte Rook (Breda), maar ook door grotere instellingen als De Vleeshal (Middelburg) en het Fries Museum (Leeuwarden). Aanvragers zijn gevestigd in alle uithoeken van Nederland. Ook zijn er instellingen die dit jaar voor het eerst een bijdrage bij deze regeling hebben aangevraagd, zoals De Cacaofabriek (Helmond), Het Kunstpodium (Dongen) en Een Fabriek (gericht op Zeeuws-Vlaanderen).

Dit jaar zijn er zo'n 75% meer aanvragen toegekend dan in 2022. Aanvragers wisten de weg naar deze regeling goed te vinden. De aanvragen zijn gelijkmatig gedurende het hele jaar binnen gekomen met evenveel aanvragen in de eerste helft van het jaar als in de tweede helft.