Kunst Opdracht

Gijs Assmann, Go ahead, try me, Kunsthal KAde. 2023. Foto: Friso Keuris

Particulieren, instellingen, organisaties en bedrijven kunnen via de regeling Kunst Opdracht een opdracht geven aan beeldend kunstenaars voor het maken van een nieuw, publiek toegankelijk kunstwerk in Nederland. Het doel van de regeling is het stimuleren van opdrachten aan kunstenaars en daardoor ook de markt, de zichtbaarheid van kunst en de betrokkenheid tussen opdrachtgever, kunstenaar en publiek. Concreet kan het gaan om een eenmalige opdracht aan één of meerdere kunstenaars of juist een langere samenwerking. Zoals de samenwerking van een museum met een kunstenaar, waarbij het intensief volgen en tonen van werk of de productie van nieuw werk voor een periode van maximaal 4 jaar centraal staat. Het Mondriaan Fonds betaalt maximaal 50% van het bedrag.

In 2023 daalde het totaal aantal aanvragen binnen de regeling Kunst Opdracht met bijna 30% ten opzichte van 2022. De oorzaak van de daling hangt mogelijk samen met de toenemende inflatie en prijsstijgingen van materialen als gevolg van maatschappelijke en geopolitieke ontwikkelingen, waardoor opdrachtgevers terughoudender zijn in het verlenen van opdrachten. Meer dan de helft van alle aanvragen is gehonoreerd, dat is ruim 10% meer dan in 2022.

Van de gehonoreerde aanvragen kwam ruim 70% van musea, kunstpodia en culturele festivals. Dat is een stijging van meer dan 10% ten opzichte van 2022. Een derde van de aanvragen afkomstig van culturele instellingen, betrof het produceren van nieuw werk in semipublieke ruimtes. Bij het overige deel ging het om nieuwe kunstwerken ten behoeve van een tentoonstelling of manifestatie.

Een voorbeeld van een toegekend project uit de culturele sector met landelijke zichtbaarheid is het project van Kunsthal KAdE in samenwerking met DierenPark Amersfoort. Kunsthal KAdE greep het 75-jarig jubileum van DierenPark Amersfoort in 2023 aan om naar de verwondering voor exotische dieren door de eeuwen heen te kijken. Het project bestond uit een tentoonstelling in Kunsthal KAdE en interventies door kunstenaars in de verblijven van dieren op het DierenPark. Voor de productiekosten van de werken van Sander van Noort, Gijs Assmann, Pip Passchier en Müge Yilmaz ontving Kunsthal KAdE een bijdrage Kunst Opdracht.

Ongeveer een derde van de gehonoreerde aanvragen kwam van buiten de culturele sector, van bijvoorbeeld gemeenten, bibliotheken en universiteiten. Dit aandeel is iets gedaald ten opzichte van 2022. Zo ontving Stichting Het Nederlands Kanker Instituut - Antoni van Leeuwenhoek Ziekenhuis (Amsterdam) een bijdrage voor een opdracht aan Arjan van Helmond. De kunstenaar maakte 4 wandkleden en keramische tegels voor de nieuwe apotheek en de gerenoveerde Oncotheek. Het ontwerp- en maakproces biedt uitbreiding en vernieuwing binnen de praktijk van Van Helmond vanwege de nieuwe materialen waarmee hij is gaan werken. 

Opdrachtgevers die niet gerekend worden tot het museale bestel of circuit van kunstpodia kunnen eerst een ontwikkelbijdrage aanvragen om zo professionele expertise in te winnen voor het maken van een plan of het bekostigen van een schetsfase. In 2023 ontving één instelling een dergelijke bijdrage, namelijk Stichting De Bovenlanden (Aalsmeer). Zij ontvingen een ontwikkelbijdrage voor kunstenaars Müge Yilmaz en Elmo Vermijs om artistiek onderzoek te doen in het natuur- en cultuurgebied De Bovenlanden in Aalsmeer. Het doel van dit onderzoek was het creëren van een schetsontwerp voor een kunstwerk dat bij de kijkers tot een nieuwe ervaring of een andere relatie met de natuur kan leiden. Het resultaat is een uitgewerkt plan voor een (semi)permanent kunstwerk.